“Milleti yüzyıllarca başkalarının hırslarına ve çıkarlarına oyuncak eden ve en büyük düşman bilgisizliktir.
Milleti kendi bencilliğine sahip yapmayan, milleti yüzyıllarca kendini bilmez halde bulunduran hep bu
cahilliktir. Hükümdarların, şunun bulun milleti kul gibi, köle gibi kullanmaları, bütün vatanı kendi özel
malikaneleri gibi değerlendirmeleri hep milletin bilgisizliğinden yararlanmakla oluyordu. Gerçek kurtuluşu
istiyorsak, her şeyden önce bütün gücümüz, bütün hızımızla bu bilgisizliği ortadan kaldırmak zorundayız.
Burada cahilliği yalnızca okuma-yazma anlamında değerlendirmiyoruz. Üç buçuk-dört yıl önce kendisini
köleliğe ve ölüme boyun eğmesi ile ilgili hükümdarının verdiği buyruklara, yayımladığı fetvalara, gönderdiği
ordulara baş kaldırmakla bu cahilliği yırttığını ve bu bilgisizlikten sıyrıldığını gösterdi. Gerektir ki millet bir daha
o cahilliğe düşmesin. Hepimize düşen görev, kafaları bir daha böyle bir cahilliğe düşmemek için hazırlamaktır.
Bunu yapmak için ne akılca, ne mantıkça, ne de dince hiçbir engel söz konusu değildir.
Bu konuda başarımızı kolaylaştıracak çarelerin en başında insanları aydınlatma, onlara yol gösterme geliyor.”
/ Gazi Mustafa Kemal ATATÜRK
Kaynak: Arı İnan, Düşünceleriyle Atatürk, Türk Tarih Kurumu Yayınları, XVI, dizi, sayı 43, s.522
30 Mart 2014 belediye seçimleriyle ilgili Yüksek Seçim Kurulu’nun gerek seçim hilesi denetimi gerekse SEÇSİS yazılımı kullanılması üzerine bir çok makale yazıldı. Konunun “hile” üzerinden ele alınmasındaki en önemli nedenlerden biri, Gezi direnişiyle beraber, AKP hakkında bir çok hukuksuzluğun ortaya çıktığı gibi seçim hileleri konusunda da ciddi iddialar ortaya çıktı. Türkiye’de ilk kez AKP’nin 2007’de oy oranını %34’ten %47 ye çıkardığı senede, Türkiye Barolar Birliği’nin de detaylı anlattığı gibi SEÇSİS’in kullanılması ve operasyonun iktidar kontrolünde olan merkezden yürütülmesi, 30 Mart yerel seçimler sırasında 40 ilde aynı anda elektriklerin kesilmesi ve Türkiye’deki seçim güvenliğinde öncelikli konu olan elektriğin sağlanamamasını “trafoya kedi girmesi” ile açıklayan AKP’li Enerji Bakanı Taner Yıldız’ın (kendisi aynı zamanda Soma’daki madenlere Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanı Faruk Çelik gibi noksansız olduğuna kanaat getiren raporlarda imza sahibi ve madenin açılışını yapan ve de yaşam odalarına red oyu veren AKP üyesi) trajikkomik bir şekilde bir bahane üretmesiyle AKP’nin sandıklarda hile yaptığına dair haklı şüphelerin kamuoyunda oluşmasına neden oldu.
Bu şüphelerin dışında Stockholm Ekonomi Fakültesi öğretim üyesi Erik Meyersson, kendi blogunda istatistik biliminin yöntemlerini kullanarak, özellikle Ankara Büyükşehir Bld. başta olmak bir çok il ve ilçe üzerinden AKP’nin geçersiz oyların çok olduğu sandıklar üzerinden seçim hilesinin şüphesi doğuran iki ciddi makale yayınladı. ( Is Something Rotten In Ankara’s Mayoral Election? A Very Preliminary Statistical Analysis / Trouble in Turkey’s Elections ) Geçersiz oylar eğitimsiz kitlenin çok olduğu yerlerde olduğundan AKP’ye oy verenlerin aynı yerde olması hile olduğunu göstermez iddiası üzerine ise yeni bir açıklama daha geliyor. Konuyu takip eden Boğaziçi Üniversitesi Bilgisayar Mühendisliği bölümünden Prof. Dr. Cem Say bu süreci şöyle blogunda anlatıyor:
“Meyersson Eren’in ileri sürdüğü tezi sınamak için bence çok akıllıca bir şey yapıyor. Kuşku yaratan “AKP üstünlüğü / geçersiz oy çokluğu” ilişkisini bu kez tüm Ankara’yı karışık olarak alarak değil, oy verme yerleri (mesela teker teker okullar) bazında inceliyor. Öyle ya, aynı okulda farklı sandıklarda oy veren insanlar arasındaki farkın Ankara’nın merkeziyle uzak bir köyünün seçmenleri arasındaki farktan daha az olması beklenir. İstatistik bilimi de böyle söylüyor. Varılan sonuç çarpıcı: Aynı okulda komşu sınıflardaki iki sandıktan hangisinde geçersiz oy oranı daha fazlaysa o sandıkta AKP üstünlüğü de ortalamada daha fazla çıkıyor! Bu merkezde de böyle, ücra yerlerde de. Ne ilginç değil mi? Sizde de geçersiz oy oranının seçmenlerden çok sandık görevlilerine bağlı olarak değiştiği, açıkçası kimi sandıklarda özellikle CHP oylarının geçersizleşiverdiği fikri uyanmıyor mu? Meyersson sonra diyor ki: “Şayet CHP oylarını geçersizleştirerek hile yapacak kişiler varsa, seçimi gerçekten etkilemek için bu işi CHP’nin oy oranının daha çok olduğu yerlerde daha çok yapmak isteyeceklerdir.” Acaba veriler bu konuda ne diyor? Evet, tahmin ettiğiniz gibi. Ankara’nın CHP’ye daha çok oy veren ilçelerinde geçersiz oyların yukarıda anlattığımız manada CHP’ye zarar vermesi ilişkisi, CHP’ye az oy verenlerdekinden çok daha “şiddetli”. […] Bu son bulgu kanımca burada ele alınan olguya “Eğitimli, zengin kişiler daha az geçersiz oy verirler, o yüzden onların az olduğu sandıklarda daha çok geçersiz oy çıkar” şeklinde “masum” bir açıklama getirme çabalarına son darbeyi vuruyor. Meyersson’un da vurguladığı gibi görülebilen tek açıklama şu: Nerede AKP’yle başka bir parti arasında çekişmeli bir yarış varsa orada o rakip partinin oyları geçersizleştirilmiş. AKP’nin gerçek oy oranının tartışmasız şekilde üstün olduğu illerde ise bu zahmete girilmemiş. “
Seçim Hileleri Konusunda Twitter’da da bir çok vatandaş tarafından #secimhileleri hashtagiyle paylasilan ve https://twitter.com/secimhileleri1 adresinde paylaşılan usulsüzlükler, hanelerde orada yaşamayan kişi yerleştirme(son seçimde bizzat başıma gelmiş ve itiraz etmişimdir), aniden sokak isimlerini gereksizce değiştirme, fazladan basılan oy pusulaları, çöplerde bulunan oy pusulaları ve “evet” mührünün çalınması gibi ( http://hilelisecim2014.tumblr.com/ ve https://eksisozluk.com/30-mart-2014-yerel-secim-hileleri–4291385?day=2014-03-30 adresinde de yer verilen) bir çok vakanın olduğu ortamda varsayımsal olarak seçim hilesini yok farzederek, “Türkiye’de seçim ittifakları muhalefet partilerine ne kazandırırdı? ” sorusuna cevap aramak bu araştırmanın konusudur. YSK’nin açıkladığı sonuçların dışında kendi sitesinde veri analizi yapmaya mümkün olmayan veritabanı sistemi ve CHP’nin kendi seçim sisteminin nihai sonuç üzerinden güncellenmemesi nedeniyle 30 Mart seçimleri için CHA verileri kullanılarak/baz alınarak ve medya sitelerinden veri kontrol edilerek bazı sonuçlar ortaya çıkmıştır. Sonuçların açık veri olarak ele alınması ve kullanıcıların da kendi analizlerini yapabilmesi için http://rehabasogul.com/secimittifak/strateji.html adresinde veri ve harita görselleştirilmesi yapılmıştır. Sonuçlarım şöyledir:
CHP-MHP ittifakı KAZAN-KAZAN oynansaydı 4’ü büyükşehir, 8’i şehir, 189 yerde AKP’den belediye alınabilirdi!
30 Mart Seçimlerinde kazanılan ilçe, şehir ve büyükşehir belediyelerinde durum şöyle gerçekleşmiş idi:
30 Mart sonuçlarının oy oranlarının daha önce oyuncular tarafından tahmin edildiği/iki müttefik adayının da tam bilgili işbirlikçi oyun teorisine göre oyunun kurallarını ortaya koyarsak;
-30 Mart’ta AKP’nin kazandığı belediyelerin olduğu bölgeler kümesi olmalı
– CHP ve MHP’nin toplam oyunun AKP’yi geçtiği bölgeler olarak filtrelenmeli
– AKP’ye karşı hangi parti güçlüyse o bölgede müttefikinin lehine çekilmeli
Bu durumda hazırladığım strateji sayfasında şu kuralları uygulamış oldum:
CHP ve MHP’nin oylarının toplamının AKP’yi geçtiği ama ittifak olmadığı için AKP’nin 30 Mart’ta kazandığı 189 bölgede, bahsettiğimiz kurallara göre, CHP ve MHP bu 189 bölgede ittifak yapsaydı 30 Mart 2014 seçim verileri baz alınarak CHP ve MHP’nin ayrı kazandığı belediye türleri ve sayısı ile bu senaryoya göre müttefikinden gelecek ve müttefikine verilecek oy oranları aşağıdaki tabloda yer verilmiştir:
Bu duruma göre AKP seçmen kitlesinden hiç oy almadan CHP ile MHP, ittifakları sonucu her bir belediye türünde ve AKP’ye karşı kaybettikleri bölgede maximum %2 oy kaybederek CHP 3’ü Büyükşehir, 2’si Şehir, 88’i ilçe belediyesi, MHP ise 1’i büyükşehir, 6’sı şehir ve 89’u ilçe belediye olmak üzere toplam AKP’den 189 belediye alabilirlerdi ve AKP’nin ilçe belediyelerinde kazandığı 560 belediye sayısı 383’e, şehir belediyelerinde kazandığı 30 belediye 22’ye, büyükşehir belediyelerinde kazandığı 18 belediye ise 14’e düşmüş olacaktı. Zaten kazanamadıkları bölgeler itibariyle, CHP-MHP ittifakı sonucu CHP Büyükşehir Belediye bölgelerinde aldığı oy oranını, CHP’nin oyunun yüksek olduğu bölgelerde MHP’nin oy vermesiyle oyunu %31,4’den %32,7’ye çıkaracak, Şehir belediyelerinde %13,8’den %11,6’ya düşürecek, ilçe belediyelerinden ise oy oranını %27,7’den %27,6’a düşürecekti. Başka bir deyişle CHP örneğin ilçe belediyelerinde “binde 1(%0,1)” oy kaybını feda ederek 88 belediye kazanacaktı. MHP açısından da kazanç açısından örneklersek , oy kaybının tek sahne aldığı Büyükşehir oylarında %1,3 oy oranı feda ederek 1 büyükşehir kazanacak idi.
Peki bu durum niye gerçekleşmedi? Mevcut işbirliği gerektiren iki tarafında karşı tarafın stratejilerini bilmediği durumlarda oyun teorilerinde oyuncuların güven eksikliği söz konusudur. Bu durumun oyun literatüründe en meşhur örneği “Mahkumlar Çıkmazı” oyunudur. Her ikisinin de suçunu polise karşı itiraf ettiği durumda mahkumların 5 yıl hapis alacağı ama diğerinin itiraf etmesi ama kendinin etmemesi halinde itiraf edenin serbest kalacağı ama etmeyenin 10 yıl ceza alacağı ama her ikisinin de itiraf etmediği durumda 3 ay hapis kalacağı ortamda mahkumların birbirilerinin stratejilerinden habersiz olmalarından dolayı en az riski barındıran itiraf etmeme seçeneği olan Nash dengesini tercih edeceklerdir.
CHP ve MHP noktasına tekrar döndüğümüzde, ittifak halinde kazançlarını hesaplamak için büyükşehirin 5, şehir belediye kazanmanın 3 ilçe belediyeye eşit olduğunu kabul edersek ve yukarıda ittifak halinde kazanılan 189 belediyenin türlerine ve sayılarına göre dağılımını baz alarak oyun matrisi aşağıdaki gibi olacaktır. Bu durumda CHP ve MHP birbirlerine olan güvensizliklerinden veya centilmenlik anlaşmaları yapmamalarından dolayı birbirlerinden stratejilerinden habersiz olarak “birbirine oy verme” seçeneğinde yani riskin minimize olduğu Nash dengesinde birleştiler. Ancak mahkumlar çıkmazı oyununda olduğu gibi eğer müttefikler birbirlerinin stratejilerinden haberdar olsa ve rasyonel olacakları ve centilmenlik anlaşması imzalasalar idi 189 belediyeyi aşağıdaki gibi CHP’nin 109, MHP’nin 112 belediye alarak kazançlı çıkabilirlerdi. Bu nedenle tekrarlanabilir oyunların politika alanında sıklıkla kullanılması ve ittifak stratejileri belirlerken kullanılması ve işbirliği anlaşmalarının imzalanması bu güvensizliğin önüne geçmek ve oyunu belirsiz bilgiden belirli bilgiye çekmek açısından gerekli görülmekte ve işbirliğini bozanın ceza ödediği bir durum halini almaktadır.
Bu duruma göre CHP- MHP ittifakıyla kazan-kazan bazında,
– MHP+CHP oy oranının AKP’den büyük olduğu-
– AKP’nin kazandığı belediyelerin olduğu bölgelerde
– oy oranı itibariyle de CHP>MHP olduğu bölgeler baz alınarak
– ve MHP’nin bu bölgelerde CHP adayına oy vermesi halinde,
CHP’nin kazanacağı büyükşehir, şehir ve ilçe belediyeleri harita üzerinde şöyle gözükmektedir:
MHP’nin ise aynı şartlarda;
Bu duruma göre CHP- MHP ittifakıyla kazan-kazan bazında,
– MHP+CHP oy oranının AKP’den büyük olduğu-
– AKP’nin kazandığı belediyelerin olduğu bölgelerde
– oy oranı itibariyle de MHP>CHP olduğu bölgeler baz alınarak
– ve CHP’nin bu bölgelerde MHP adayına oy vermesi halinde,
MHP’nin kazanacağı büyükşehir, şehir ve ilçe belediyeleri harita üzerinde şöyle gözükmektedir:
CHP-MHP ittifakını bozmadan, CHP – SP itttifakında Elde Edilecek Bölgeler Var mıdır?
Oyun matrisinde Kazan-Kazan durumu CHP-MHP ittifakında açıkladığı için benzer durumda CHP’nin MHP ile ittifakı bozmadan ve MHP’nin kendi parti adayına oy vereceği durumları, yani yukarıdaki bölgeleri hariç tutarak Saadet Partisi ile ittifakında da bir kazan-kazan durumu oluşmaktadır.
AKP’nin oyunun hiç düşmeyeceğinizi farzederek; CHP+SP>AKP olduğu ve MHP ile ittifak yaptığı bölgeleri tehdit etmemesi için CHP+MHP<AKP olduğu bölgelerdeki duruma göre, CHP sadece 765 adet oyu SP’nin kendisinden yüksek olduğu bölgelerde(CHP<SP) SP’ye feda ederek 4 ilçe belediyesi, SP ise 17.702 adet oyu CHP’nin kendisinden fazla olduğu(CHP>SP) CHP’ye feda ederek ve %0,1 bile oy oranları düşmeyecek şekilde 6 belediyeyi AKP’den alabilirler idi.
CHP-MHP ittifakını bozmadan MHP-BBP ittifakında Elde Edilecek Bölgeler Var mıdır?
CHP- SP ittifakında olduğu gibi, CHP-MHP ittifakını bozmadan oluşan kazanç matrisi aşağıdaki gibidir:
CHP+MHP ittifakı ve bu ittifak bozulmadan CHP-SP ve MHP ve BBP ittifakıyla Gelinen Son durum Nedir?
Bu ittifaklar sonucu AKP’den 202 adet belediyenin alınabilirliği ve bunların belediye türlerine ve kazanılma adetlerine göre partilere dağılımı aşağıdaki gibidir:
Bu ittifaklar sonucu, AKP’nin oy oranından hiç almadan, ittifak yapan partilerin birbirlerinden alacağı oy oranlarındaki strateji öncesi(30 Mart 2014 sonuçları) ve sonrası değişim aşağıdaki gibidir. Bu duruma göre örneğin CHP büyükşehirlerde %1,3 oranında oy kaybetmeyi göze alacakken, Şehir oyları %2, ilçe belediyelerindeki oy oranı da %0,02 artmış olacak idi. Örneğin BBP ise neredeyse hiç oy kaybetmeden bu ittifakta yer aldığı takdirde 4 ilçe belediye kazanabilecek idi.
İTTİFAK DIŞINDA AKP seçmeninden OY Alma Stratejisi:
Eğer CHP ve MHP ittifak yapmayıp stratejilerini ayrı ayrı AKP’den oy almak üzerine kursalardı CHP ve MHP birbirleriyle de aynı bölgelerde rakip haline gelmeleri ve hiçbirinin kazanamaması durumu/riski dışında AKP seçmeninden %5 ve %10 almaları halinde bile CHP-MHP ittifakında kazanç matrisine ulaşamadıkları aşağıda gözükmektedir. Zira CHP, MHP’yi AKP’nin kazandığı bölgelerde bölgelerde alt etmesi gibi bedel de ödeyerek, AKP seçmeninden %5 oy alsa 37 ilçe, 2 büyükşehir ve 1 şehir, %10 alsa 68 ilçe, 4 Büyükşehir ve 1 şehir olarak CHP-MHP ittifaklarına ulaşamayacaktı. Keza MHP de, AKP’nin kazandığı bölgelerde CHP’yi alt etmek gibi ekstra bir bedel de ödeyerek, AKP seçmeninden %5 oy alsa 39 ilçe, 2 şehir, %10 alsa bile 88 ilçe, 5 şehir olarak CHP-MHP ittifaklarına ulaşamayacaktı. (büyükşehir kazanmak 5, şehir kazanmak 3, ilçe belediyesi 1 puan farzettiğimizi anımsayın.)
Dolayısıyla CHP ve MHP ittifak yaptıklarında hem birbirleriyle rekabet edip ekstra kampanya eforu harcamaktan kurtulacaklar ve kazanmama riskini minimize edecekler, hem de çok daha fazla belediye kazanacaklar!
CHP’nin ve MHP’nin ittifakı devam ettirip, bunun dışında kalan alanlarda AKP seçmeninden %10 aldığı takdirde kazanabileceği belediyeler:
AKP’den oy alma stratejisi ittifak olmadan değil de ittifak devam etmesi halinde de CHP ve MHP için yapılabilir durumdadır. Hatırlatırsak, CHP, MHP ile ittifakı ancak CHP+MHP>AKP olduğu bölgelerde yapacak idi.
Bu kural kaymak kaydıyla, yani ittifakı bozmadıkları bölgelerde(CHP+MHP<AKP) ile (CHP>MHP) kuralları sabit kalmak kaydıyla ama MHP’den oy beklemeden, CHP’nin AKP seçmeninden %10 alarak ancak seçim kazanabileceği bölgeler ise aşağıda listelenmiştir.
Aynı kural kalmak kaydıyla, yani ittifakı bozmadıkları bölgelerde(CHP+MHP<AKP) ile (MHP>CHP) kuralları sabit kalmak kaydıyla, ama CHP’den oy beklemeden ve MHP’nin AKP seçmeninden %10 alarak ancak seçim kazanabileceği bölgeler ise aşağıda listelenmiştir.
Böylece CHP ve MHP önceki ittifak stratejileri ile aşağıdaki belediye puanını almış hale gelebilirler:
EK ANALİZLERE ÖRNEK:
http://rehabasogul.com/secimittifak/strateji.html adresinden farklı varyasyonları deneyebileceğiniz gibi, yukarıdakiler dışında 4 analiz örneğine burada ek olarak yer vermek istedim:
1) CHP’nin MHP ittifakı ile oyu yetmeyeceği (CHP+MHP<AKP) ve ancak CHP’nin AKP’den %5-15 oy alması halinde kazanacağı İstanbul İlçeleri:
2) CHP’nin MHP ittifakı ile oyu yetmeyeceği (CHP+MHP<AKP) ve ancak CHP’nin AKP’den %5-15 oy alması halinde kazanacağı iller:
3) MHP’nin CHP ittifaki ile oyu yetmeyeceği (CHP+MHP<AKP) ve ancak MHP’nin AKP’den %5-15 oy alması halinde kazanacağı Ankara İlçeleri
4) MHP’nin CHP ittifaki ile oyu yetmeyeceği (CHP+MHP<AKP) ve ancak MHP’nin AKP’den %5-15 oy alması halinde kazanacağı iller:
Notlar:
a-Analiz altyapısı için Tableau, R ve Excel kullanılmıştır.
b- YSK’nin verileri alınmayacak durumda olduğundan ve kendisi sitesinde resmi değildir ibaresini 16 Temmuz 2014 itibariyle hala yer vermesi nedeniyle(Türkiye’de yıllardır verinin açık veri olarak API olarak sunulmaması sıkıntısı mevcut olduğunu hatırlatarak) 30 Mart 2014 seçim verileri CHA verileri baz alınarak kullanılmıştır. CHA verisi itibariyle bir yerde tutarsızlık tespit ettim. AKP 561 belediye kazanmış gözükmesine rağmen detaya indiğimde, her ikisinin oyu doğru yazılmasına rağmen AKP’nin 560 Belediye kazandığını gördüm ve o bir belediyenin de CHP tarafından kazanıldığı verisi mevcut idi. Sonucu değil veriyi baz alarak CHP hanesine yazdım.
c- Analiz altyapısını kurduğum ve strateji kurma operatörlerine http://rehabasogul.com/secimittifak/strateji.html yer verdiğim adreste, akademisyenlerin ve öğrencilerin politika verisi bulamadığı ortamda açık veri olarak siyaset teorilerini pratiğe dönüştürmelerine faydalı olmasını dilerim.
ya bırak bu işleri. şu analizleri yapana kadar 4 ağaç diksen daha hayırlı olurdu. bitmediniz bi şurdan bu çıkar burdan şu olursa alırız biz bunları triplerini
Vizyonsuz ve kof tribiniz için teşekkürler.. (misliyle ağaç da dikiliyor)
Aylar, hatta yıllar sonra dahi dikkat ile okunabilecek bir çalışma olmuş.
teşekkürler Mehmet Bey, umarım yararı dokunur.