ANALİZ: Bahçeli, Kılıçdaroğlu, Erdoğan’ın 2010-2014 Yılları arasındaki Twitter Performansı,İçerik Analizi

“Tabiatta bilirsiniz ki hiçbir şey yok olmaz, ne bir ses, ne bir söz, ne bir hareket.
Olduğu çağ ne kadar eski olursa olsun, bütün bu oluşlar o andaki gibi doğanın içindedir.
Bu dalgalanmada zaman ve mesafe kavramı söz konusu değildir.

Bugün dünyanın herhangi bir köşesinde söylenen bir sözü veya yansıyan hareketleri,
yine dünyanın herhangi bir köşesinde aynı anda işitmek, dinlemek, benimsemenin mümkün
olduğu gibi toplayıp tespit etmek imkanına elbette varılacaktır. Doğanın bugün sır dolu bilinmeyen
yönlerine de gireceği muhakkak  olan insan zekası, beklenilen gerçekleri ortaya koyacaktır. 
Çünkü tarih belgeleri, ilerideki keşifleri buna dayanacaktır. Her tarihi şahsın söylediği sözler
toplanabilecek ve böylece biz onları kendi seslerinden ve sözlerinden dinleyebileceğiz.”

/ Gazi Mustafa Kemal ATATÜRK

Kaynak: Prof. Dr. Afet İnan, Atatürk Hakkında Hatıra ve Belgeler;
Utkan Kocatürk, Atatürk’ün Fikir ve Düşünceleri, Edebiyat Yayınevi s.132

Twitter, bireysel paylaşımların dışında, sanatçıların, bilim insanlarının, yazarların, sporcuların, aydınların olduğu kadar siyaset arenasının da kitlelere kendini benimsetmek için ilgi odağı durumunda. Türkiye’de twitter kullanıcı sayısı gitgide artarken, diğer yandan kitleleri etkileme alanı olarak siyasetçilerin daha çok üzerine düştüğü bir alan haline geldi. 2013 Gezi direnişinde de gördüğümüz gibi sosyal medya üzerinden örgütlenmede Twitter baskın rol oynadı.  Bu rolün gitgide artmasındaki en önemli sebep, Türkiye’deki ana akım medyanın AKP tarafından sansürlenmesi ve medya yöneticilerinin iktidardan aldığı ihaleleriyle nedeniyle(bkz:  mulksuzlestirme.org) AKP aleyhine haberleri, bazen medya yöneticilerinin direktifleriyle otosansürle,  bazen ise #AloFatih ve #AloNermin vakalarında gördüğümüz gibi bizzat Başbakan titresine sahip AKP parti lideri Recep Tayyip Erdoğan tarafından engellenmesi ve hatta kendisinin sansür uyguladığını açıkça kabul etmesi gibi olaylar neticesinde kitlelerin  haberleşme ve ifade özgürlüğü için arayışını sosyal medyada özellikle  de Twitter’a yöneltmesine neden oldu. ( Twitter’daki bilgiler dışında açıkça yapılan sansür direktiflerinin metinsel dökümüne dair detaylı kitap için: Alo Fatih – Medyanın RTE ile İmtihanı). Yine kamusal yarar arz eden ve haber niteliği taşıdığı için tüm Dünya haber sitelerinde haber olan Recep Tayyip Erdoğan’ın Soma halkı tarafından yuhalanması ve istifa et sesleri arasında markete sığındıktan sonra #Soma’daki bir vatandaşa tokat ve/veya yumruk atması ve müşaviri Yusuf Yerkel’ın yine Soma’daki bir madenciye yerde iken tekme atması  TRT, Anadolu Ajansı ve havuz medyası olarak tabir edilen ve çoğu haberi tekzip edilen veya yalan çıkan yandaş kanallar tarafından sansürlendiği gibi aynı haber kanallarında haber olarak  yer alan görevden alındığı bilgisinin de daha sonra doğru olmadığı ortaya çıktı.

Sansür’ün evrensel insanlık suçu olması dışında, Türkiye’de de anayasa itibariyle basının sansürlenmesinin suç olduğu(bkz: Anayasada ilgili madde: http://www.tbmm.gov.tr/develop/owa/anayasa.maddeler?p3=28 ) ve yargılanması gerektiği açıkken ve AB’nin 11 yıldır Türkiye için açıkladığı ilerleme raporlarında ve nihai olarak 2014 yılında Türkiye’de basın özgürlüğünün açıkça olmadığını gösteren raporun (http://rsf.org/index2014/en-index2014.php)  muhatabı ülkemizde medya yönetimi, ekonomisi ve gelecek nesiller için yaratılacak bilgi ve istihdam imkanları da önemli ölçüde yara aldı. Türkiye son 10 yılda basın özgürlüğü sıralamasında 56 sıra geriledi. Twitter ise bu ortamda yine AKP hükümeti tarafından yasaklandı. Anayasa Mahkemesi ise AKP’nin bir çok uygulamasında olduğu gibi bunun da hukuksuz ve ifade özgürlüğü ihlali olarak yorumladı ve yasağı kaldırdı. Bu konuda kararı uygulayanlar yapılan hak ihlali konusunda tıpkı Gezi direnişinde ve 17 Aralık yolsuzluk ve rüşvet skandalı iddianamesinde yer alan kişiler yargılanmadığı gibi bu kararı uygulayanlar da henüz yargılanmadı.

Meclis TV dahil bir çok alanda görülen sansürün(bir örnek için bkz: [1] ) ve otosansürün halihazırda büyük bir sorun olarak devam ettiği  Türkiye’de, siyasi liderler, kitlelerin ana akım medyadaki sansürle gerçek haberlerin bulunamadığı gerçeğiyle, Twitter’a haber kaynağı olarak yönelmesi üzerine siyasi mesajlarını seçmen kitlelerini etkilemek amacıyla Twitter’da da daha fazla karşılık almaya başladılar. Bu açıdan da siyasi liderlerin söylemlerinin medya, kamusal alanda “şeyleşen” tweetler,  kitle iletişim psikolojisi ve göstergebilimsel açısından değerlendirilmesine ve çözümlenmesine ihtiyaç olduğu açıktır.

Alman iletişim kuramcısı Jürgen Habermas,  iletişim toplum kuramında, toplumsal ve siyasal ekonomik yapıları iktidar ve toplum ilişkilerinde politikacıların ideolojik enformasyon çarpıtmalarına odaklanmıştır. Bir yandan siyasetin enformatik manipülasyonları mevcutken, diğer yandan kamusal cehaletin varoluşu ve siyasetçilerin halkı baskı, sansür, iftira, bürokrasi, tek tipleştiricilik ve polis devleti  yöntemleriyle elinde tutmak istemesi Habermas’ın eleştirel iletişim kuramının altyapısını hazırlar.  Ona göre demokratik siyaset, ille de bir partinin içinde olmayı gerektirmek veya sessiz kalarak değil, kolektif eleştiri süreçlerinden gelişecek olan rızanın zorunluluğuyla önem kazanır. (Türkiye’nin toplumsal kavrama, anlama ve analitik eleştirme yetilerine dair sıkıntısına dair durum tespiti ve Gezi direnişinde verilen mesajların analizi  için bu linke, yine Twitter’da vatandaşların AKP hükümetine #cevapver etiketiyle yaptığı eleştiriler için bu  linke bakabilirsiniz. )

Bu bağlamda, Türkiye’deki oy oranı en yüksek 3 siyasi liderin Twitter’da 2010 yılından beri attığı tweetlerdeki verdiği mesajların içerik çözümlemesi kısmi derecede bu makalede amaçlanmıştır. Siyasi liderlerin mesajlarını okuyan ve alıcısı olan biz okurların sorgulaması gereken bu tweetleri,  Habermas’ın evrensel edimbilim kuramı açısından baktığımızda anlamak adına şu dört evrensel geçerlik iddiasını hatırlatmakta fayda var.

” Konuşan anlaşılabilir bir ifade seçmelidir ki, konuşmacı ve dinleyici birbirlerini anlayabilsinler. Konuşanın doğru bir önermeyi iletme niyeti olmalıdır ki, dinleyen konuşanın bilgisini paylaşabilsin. Konuşanın niyetlerinin doğru olarak dile getirilmesini istemesi gerekir ki, dinleyen konuşanın sözüne inanabilsin.(ona itimat edebilsin) Nihayet, konuşan yerinde, haklı bir söz seçmelidir ki, dinleyen sözü kabul edebilsin ve konuşanla dinleyen kabul edilen bir normatif art yöre bakımından birbirleriyle mutabakata varabilsinler.”

Anlamak sadece dilin bilişsel kullanımıyla gelen önermelerde değil dilin etkileşimsel kullanımına(normatif bağlam) ve anlatımsal kullanımına(konuşanının güvenirliğiyle ilgili) dayanmakta olduğuna göre her verilen siyasi mesajın doğruluğu kendi önermesinin dışında, tıpkı aşağıda Recep Tayyip Erdoğan’ın farklı zamanlarda birbirleriyle tamamıyla zıt olan/çelişen beyanları da mevcutken, inanılırlık ve güvenirlik verilen önermenin yer verildiği mecra haricinde bir zaman serisi içinde, diğer mesajlarıyla uyuşup uyuşmadığıyla, davranışlarında yer verip vermediğiyle beraber incelemesi gerektirmektedir.

Ünlü göstergebilimcilerden Umberto Eco’nun, Peirce’dan sıkça alıntıladığı  gibi, “Her metin  sınırsız anlam üretir.” Bu araştırmada da yer verilen tweetler, sayısal veriler ve bağlam ilişkisinin akademisyenler ve araştırmacılar tarafından da bir çok farklı açıdan anlam üretebileceği göz önünde bulundurularak veriler bütünsel olarak açık veri olarak sunulmuştur.

Araştırma Konusu

Türkiye’deki 3 Siyasi Liderin Twitter’daki resmi  hesaplarından attığı ve aşağıda yer verilen tarihler arasında ve sayıdaki tweetleri (yaptığı Retweetler dahil) baz alınarak iki farklı araştırma ele alınmıştır.

Siyasi Liderlerin;

a-) Attığı tüm tweetlerin içerik ve aldığı retweet sayısı analizi

b-) Araştırmacının belirlediği 14 kategorideki toplam 210 kelime üzerinden atılan tweetlerde yer verme sıklığı ve yer verilen kelimelerin hangi bağlamda ele alındığının analizi

Bu alanda her ikisine dair sonuçlar paylaşılmıştır.

Sonuçların interaktif verilerine ulaşmak, Liderin Hesabı/Yıl/Ay /Gün /Saat / Tweet Ara / Kelime / Frekans / ReTweet Sayısı kendi analizlerinizi yapmak, ilgili tweetleri aramak için(En iyi performans için PC’yi kullanmanız tavsiye edilir): http://www.rehabasogul.com/siyasiliderler/twitter-analiz.html

Özet Tablo:

Siyasi liderlerin Attığı Tüm Tweetlerin Kelime Bulutu

Araştırmada liderlerin attığı tweetlerde noktalama işaretleri dışında tüm kelimeler küçük harfe çevrilmiş ve aşağıdaki kelimeler çıkarılmıştır:

a) Tweetlerdeki URL’ler
b) için, bir, kez,olduğu,eden,ve,bu,ya,rt,var,ile,karşı,bundan,gibi,ki,olmak,etmek, kadar, çok, icin,diye,ne,da,şu.

Liderlerin Attığı Tweetlerin Lokasyonu

Kendi Tweetlerinde Bahsettiği Hesaplar

Liderlerin ReTweet Ettiği Hesaplar ve Sayıları

Liderlerin Tweetlerinde Kullandığı Hashtagler ve Sayısı

Tweet Başına Alınan ReTweetlerin Histogramı

Liderlerin En Çok ReTweet Aldığı Tweetleri

-Liderlerin en çok ReTweet aldığı 20 tweete baktığımızda muhalefet liderlerinin Gezi direnişi mesajları(polis şiddeti, sansür, diktatörlük), Berkin Elvan, yasaklarla ilgili ifadeleri karşılık bulurken, Erdoğan’ın Gezi direnişindeki tutumunun daha önceki beyanlarıyla çelişmesi ve varolan eleştirilere karşı “dik durma” metaforları ön plana çıkmaktadır.

Atılan Tweetlerin ve Alınan ReTweet Sayısının %Dağılımı

– Erdoğan, 3 siyasi lider içinde atılan tweetlerin %47’sine sahip iken, alınan retweetlerin %69’una sahiptir. Erdoğan, 2011 Aralık ayından itibaren attığı tweetler itibariyle, alınan Retweetlerin payında baskın pay almaya başlamıştır. Erdoğan’ın en çok tweet attığı ay Gezi direnişinin yoğun yaşandığı 2013 Haziran ayında iken, 2014 Nisan Ayında, 20 Mart 2014 akşamında Twitter’ın yasaklamasından sonra kendisinin kullanmadığı zamanda aldığı ReTweet payı da Mart ve izleyen Nisan 2014 ayında düşmektedir.

Siyasi Liderlerin Attığı Tweetlerin Saatlere Göre Sayısı

-Bahçeli hesabından en çok 18-22 saatlerinde tweet atılırken,  Kılıçdaroğlu’nun hesabından en çok tweet atılan saatler 13 ve 14 saatleri. Erdoğan’ın hesabından en çok tweet atılan saatler 12 ve 21.

 Liderlerin Tweet Attığı Günler ve İlgili Günlerdeki Yıllara Göre Tweet  / ReTweet Sayısı / Ortalama ReTweet Sayısı

– Erdoğan ve Kılıçdaroğlu  hesabından en çok grup konuşmalarının da olduğu Salı günü tweet atılırken, Bahçeli’nin hesabından çok tweet atılan gün Çarşamba. Erdoğan’ın hesabından tatil günleri olan Cumartesi ve Pazar günleri de yoğun tweet atıldığı görülmektedir.

Liderlerin “Atatürk” ten bahsettikleri Tweet Sayısı, Yıllara Göre Dağılımı ve Aldığı ReTweet Sayısı —-Belirlediğiniz kelimede tweetlerde arama yapmak için : http://www.rehabasogul.com/siyasiliderler/twitter-analiz.html  —–

 

Liderlerin “Kuvvetler Ayrılığı”dan bahsettikleri Tweet Sayısı, Yıllara Göre Dağılımı ve Aldığı ReTweet Sayısı

Liderlerin “Berkin Elvan”dan bahsettikleri Tweet Sayısı, Yıllara Göre Dağılımı ve Aldığı ReTweet Sayısı

Araştırmacının Belirlediği 14 Kategori ve İlgili Kategoride Yer Alan Toplam 210 Kelime

Her  bir siyasi liderin tweetlerinde verdiği  mesajlar, araştırmacının belirlediği kategorilerde yer alan 210 kelime baz alınarak, yer verilme sıklığı baz alınmıştır. Kategoriler mevcut veya geçmişte önemli derecede gündem olmuş, siyasetçilerin bunlara verdiği veya vermediği tepkilerin olup olmadığı incelenmek amacıyla 210 kelimede bu ilişki gözlemlenmek istemiştir. Siyasi liderin yer verme sıklığının sayısal olarak yer verilmesi ve bulunması tek başına anlama dair yol gösteremeyeceği için o kelimenin nasıl bir bağlam kümelenmesi içinde  yer verildiğini bulmak için “kelime ağacı” (word tree”) yöntemi kullanılmıştır.

 Belirlenen Kategorilerin Tamamı İtibariyle Liderlerin En Sık Bahsettiği Kelimeler

“Atatürk ve Türkiye Cumhuriyeti” kategorisinde Liderlerin İlgili Kelimelerde Bahsetme Sıklığı

 

 

“Aydınlanma” kategorisinde Liderlerin İlgili Kelimelerde Bahsetme Sıklığı

“Çevre” kategorisinde Liderlerin İlgili Kelimelerde Bahsetme Sıklığı

“Dış Politika” kategorisinde Liderlerin İlgili Kelimelerde Bahsetme Sıklığı

“Dini Söylem” kategorisinde Liderlerin İlgili Kelimelerde Bahsetme Sıklığı

 

“Eğitim” kategorisinde Liderlerin İlgili Kelimelerde Bahsetme Sıklığı

“Gezi(Parkı)” kategorisinde Liderlerin İlgili Kelimelerde Bahsetme Sıklığı

 

“Halkın Gündemi” kategorisinde Liderlerin İlgili Kelimelerde Bahsetme Sıklığı

“İç Politika” kategorisinde Liderlerin İlgili Kelimelerde Bahsetme Sıklığı

“Medya” kategorisinde Liderlerin İlgili Kelimelerde Bahsetme Sıklığı

“Milli Felaketler” kategorisinde Liderlerin İlgili Kelimelerde Bahsetme Sıklığı

Araştırmada Kullanılan Programlar: R / Tableau / Excel