Modern Mantık ve Göstergebilim İlişkisi

Reha BAŞOĞUL

Twitter

Modern Mantık ve Göstergebilim İlişkisi

Mar 272009

pictogram

Mantığın kendi içerisinde dilemmalara sahip olması nedeniyle oluşan çelişkilerle, göstergebilimin(semiyoloji) içerisinde de sorunlara gebe olmasıyla oluşan ve bunları çözümlemeyi amaç edinildiği ilişki türü olarak adlandırabiliriz.Göstergebilimin, sözdizim(sentaks) ve anlambilim(semantiks) gibi iki sistematiğin beraber bir araya getirdiği semboller lugatı olduğu için, bütün olarak bakıldığında mantıkla da ilişkisi olmadığı düşünülemez. Temel bakış açımız; sembollerin egemenliğine dayalı bir dil’in varlığı üzerine oluşturulan kuramsal yapılanmanın incelenmesidir. Bu da karşımıza, matematiği ve sembolik mantıği çıkartır.

Bunlardan birinci inceleme türü; dilin kuramsal çerçevesindeki iletişim biçimleri ve sembolleşmiş araçlar bütünüdür. Misal, mors alfabesi, kızılderililerin dumanla haberleşmeleri, trafik sinyalizasyonu ya da piktogramlar gibi.. Örneğin trafik ışığına bakıldığında kırmızı, yeşil, sarı ışık sürücüler için üç sembolden oluşan bir alfabedir. Buna da üst dil denmektedir. Tam da bu sırada modern mantık üst dil teorisiyle ilişkiye girer ki örneğin sözdizim sisteminde o dili konuşanlarca ve o dildeki gramer ve deyim yapısıyla biçimsel açıdan inceleme olanağı veren kurallar sistemi, diğer yandan anlambilimdeki dili ilgilendiren ve önermelerin ne olduğunu ortaya koyan yasalar diyebileceğimiz sistem. Continue reading »

Thomas Gainsborough- Uzun Çubuklardan Fırça Yapan Ressam

Araştırmalarım, İşin Piri, Sanat No Responses »

Mar 242009

1770_thomas_gainsborough_the_blue_boy-wr400
Batı’nın resim tarihinde popüler kültürün bir parçası haline gelen bir kaç resim vardır. İngiliz sanatında bundan iki tane vardır.1821 senesinde çizilmiş olan bir manzara resmi. diğeri de bundan neredeyse 1 asır önce genç bir çocuk imgesinin resmedildiği “Mavi Çocuk” adlı portredir. Bu Thomas Gainsborough’undur. Gainsborough vatandaşı Reynolds’la birlikte 18.yy’ın en başarılı portre ressamıdır. İngiliz meslektaşıyla girdiği bir anlaşmazlık sonucu bu resmi çizdiği söylenir. Fakat Gainsborough’un esas tutkusu portre çizmek değildir. Ona en büyük huzur veren şey, manzara resmi çizmektir. Her iki alanda da kendini bir usta olarak kabul ettirmiştir.

Publish at Scribd or explore others: Research art paintings

Lord Byron – Byron mutsuzluğu

Edebiyat No Responses »

Mar 242009

lord-byron-on-his-death-bed

Ivan Aivazovsky ve Balthus gibi ressamları, Aleksandr Sergeyeviç Puşkin, Halikarnas Balıkçısı gibi yazarları etkilemiş, babasından kaynaklı berbat ve umutsuzluklarla geçen çocukluğuna bağlanarak bir sürü yaratıcılık- zihinsel hastalıklar ilişkisini ele alan makalede adı geçen ve kendisinin tabiriyle ‘vahşilik’ noktasına getiren duygusal krizler sonrasında sırasında yazarak rahatladığını söyleyen ve bu yüzden literatüre “byron mutsuzluğu” kavramını sokan manik depresif şair, yazar. Aynı zamanda ‘lady byron’ ve Bernaulli sayıları’nın hesaplamasına ilişkin hazırladığı programla ‘ilk bilgisayar programcısı kadın matematikçi’ olarak anılan Ada Lovelace’in babası…

“Kılıcı insafsız bir ustalıkla kullanan Türk’ün eli, yendiği insanların yarasını sarmakta da ustadır.” cümlesiyle açığa çıkarttığı; Türklere karşı – hastalığı nedeniyle normal karşılanması gereken ve tutarsızlığına da sebep olan -sevgisizliğinin altında Türklerin asaletini iyi bilmesi ve bunu kıskanması olarak yorumlanabilir. Bu yüzden de Kırım Tatarları’nı bolca aşağılamaktan geri kalmamıştır.

Halikarnas Balıkçısı’nın hakkındaki sözleri şu şekildedir:

Edebiyatta Müstear İsimler

Edebiyat No Responses »

Mar 242009

Server Bedi

Bir çok yazarın, kimliğini muhtelif nedenlerle gizleyip, takma(müstear) isim kullanarak yazdığı kitapların/yazıların altındaki imzada yer alan isimlerdir. Bu konuda yapılan araştırmalara bakarsak; kaynak olarak üç isim ve kitabı göze çarpıyor:

1. tahsin yıldırım’ın “Edebiyatımızda müstear isimler” sözlüğü

2. nurullah çetin’in ‘Takma isimler sözlüğü’ çalışması

3. halil bingöl’ün 23 yıllık çabanın ürünü olduğunu söylediği, “Kaan Mete Aradadur” takma ismiyle yayınladığı “Müteferrikadan günümüze takma adlar mahlaslar lakaplar ve rumuzlar” sözlüğü…

Yerli ve yabancı müstear isimlerin zenginleşmesini umduğumu da belirterek, yukarıdaki kaynaklardan hareketle, Türk Edebiyatı’nda müstear isimlere örnek olarak verilebilecekler;

adalet ağaoğlu – parker quinck

ahmet turan alkan – recai güllapdan

çetin altan – hadi borazan, hüseyin zurna

melih cevdet anday – gani girgin

mustafa kemal atatürk – asım us

nabi avcı – veysel vedat

murat belge- raif özben, sadık özben

niyazi birinci-yavuz bahadıroğlu

tarık buğra- süleyman yücel

ebubekir eroğlu – süha kalaycı

muhsin ertuğrul- servet moray

erol göka – nedim gürsel

doğan hızlan – osman giritli

attila ilhan – abbas yolcu, ömer haybo

mustafa islamoğlu – yusuf kerimoğlu, sami hocaoğlu

metin kaçan – jack laban

sezai karakoç – mehmet leventoğlu, zülküf canyüce

bahaettin karakoç – aşık rahmani

necip fazıl kısakürek – ahmet halil

cemil meriç – cemil şaman, fırsat yoksulu

rasim özdenören -a. gaffar taşkın

nuri pakdil – ebubekir sonumut

iskender pala – pertev pala, ilhami yalınkılıç

nazım hikmet ran – ahmet oğuz saruhan

peyami safa – server bedi

cem yavuz – cahit irmak

cahit zarifoğlu – vedat can

hakan albayrak – ahmet kafkas, verner hugo

hilmi yavuz – ali hikmet, irfan külyutmaz

fehmi koru – taha kıvanç

abdullah aymaz – safvet senih

mehmet şevket eygi – ubeydullah küçük

Ağrı ve Edebiyat

Edebiyat No Responses »

Mar 222009

Musa'nın Başağrısı

Türk Nöroşirürji Derneği bülteninde op. dr. Ali İhsan Ökten’in yazdığı doyurucu makalenin konusu ve ismidir: araştırmasını özetlersek;

– john keats’e göre; “zevk zaman zaman gelen bir ziyaretçidir; ama ağrı gaddarca bize sarılır kalır.”

– Yazar Mehmet Eroğlu son romanı “belleğin kış uykusu” adlı romanında acı, mutluluk, bellek, belleksizlik gibi kavramları sorgular. Yazar romanında nasıl karanlık için ışık gerekiyorsa, hayat içinde acı gerektiğini belirtir. mutluluğun geçici bir şey olduğunu acının ise duygu, merhamet ve vicdan gibi erdemlerimizi geliştirdiğini satır aralarında açıklar.

– Ağrıyı soyut bir ağrı, yani aşk ızdırabı olarak kullanmak isteyen yahya kemal “günlerce ne gördüm, ne de bir kimseye sordum. / yarab hele kalb ağrılarım geçti diyordum” derken “ağrı” kelimesinin başına kalb kelimesini getirmekle kelimeyi soyutlaştırabilmiştir.

Dilde Zaman

Edebiyat No Responses »

Mar 222009

Ne zaman?

Dilemma konusu açılınca aklıma gelen ve hopi kızılderililerin dilinde olmayan, zamanın dilemma hali…

Benjamin Lee Whorf şöyle diyordu hopi kızılderilileri ile ilgili çalışmasında; “uzun ve dikkatli bir analizin sonunda, hopi dilinin, bizim “zaman” dediğimize, ya da geçmiş, gelecek dediğimize, ya da süren, geçti dediğimize doğrudan tekabül eden hiçbir sözcük, gramatik biçim, kuruluş ya da ifade içermediği görüldü. (carroll). ”

Dilde zamansal görünümün evrenselliği ile ilgili çalışmalar, zaten gramer olarak hepimizin önünde duruyor ve ilk öğrendiğim zaman, akla yatkın gelen bir felsefeyi de çağrıştırıyordu bana Benjamin Lee Whorf: tanrının, kadının, erkeğin, aşkın, mekanın, sezginin, doğumun, ölümün ifadeleri zamana bağımlı olmasıyla ne kadar da mutlak gerçekliği anlatıyor bize, tartışılır.. Her söylenim, açık ya da örtük üç anı belirtir diyor dil felsefesinde uzmanlığı aşikar hans reichenbach: konuşma anı, olay anı, olaya gönderme yapılan an. Bu ilke dahilinde bakılan edebiyatta, kuşkusuz dili zamandan bağımsız anlatmak imkansıza yakın derken, hopi’lerle gelen bir arıtım duygusu insanı düşündürmüyor değil.

Farklı açılardan ele alabiliriz bunu. Psikolojik, biyolojik, izafi zaman gibi ve tüm bunların üstüne yazılan edebi eserler, bilimsel çalışmaların analiziyle hopilerin kendi bilgeliğindeki zamana yer vermeyişinin tezatı, bilişsel öğrenmelerimizde ‘ben’ olgusunu tekrar ele almama sebebiyet verir hep işte, yazarken, giderken, gelirken, iletişimde ve ilişkilerde..

Bir diğer konu ise, dilde zaman kavramının yaratılmasının iş dünyasındaki ya da vahşi kapitalizmin en büyük silahı olduğu anlamına gelmesi… Şöyle ki; insanların kiralarını, maaşlarını, alım güçlerini, tatillerini, sigortalarını, faturalarını hep dille ifade ederken çıkan ve tümevarımla varılabilecek toplumsal buhranın kaynağı olarak, dildeki zaman kavramını güncel neslin kendisiyle beraber bir iç hesaplaşmaya sokması gerekiyor üst düzey yöneticilerden alt düzeye kadar ki ‘neden?’ derlerse; baksınlar edebi ederlerdeki, zamandan ve günlük hayatın bir periyoda bağlanması(hafta/ay/gün/yıl/yüzyıl) kaynaklı çekilen ızdırab tasvirlerine… baksınlar, kafi..

Toplum ve Edebiyat

Edebiyat No Responses »

Mar 222009

bravenewworld-heads

Basit ifadetle edebiyattaki toplumla, toplumdaki edebiyatın tiyatroda olduğu gibi Ayna Felsefe’sine uygun bir şekilde aynı anlamı taşımadığını düşündüğüm çok geniş konular bütününü kapsayan bu araştırma alanına edebiyattan başlarsak ve kısa ve spot örneklerle yorulmayarak sakin sakin ilerlersek;

bir “Yeraltından Notlar” düşünün ki toplumun içindeki bireyin insan olmanın yük olduğu şekilde tasvir eden, bir “Huzur” romanı düşünün ki, intihar, ateizm, doğu-batı çatışması, ilişkilerdeki uyumsuzluğun halen yaşanan gerçekçiliğini ve aydın kesme olan şehvetin ve bu şehvetin getirdiği aceleciliğin faturalarını gösteren, diğer yandan Peyami Safa’nın “Fatih Harbiye“‘deki yine bireye indirgenmiş ama bütünde toplumun muhafazakar ve batılılaşma arasındaki ikilemlerini yansıtan, bir “Matmazel Noraliyanın Koltuğu“‘nu düşünüp tüm bu toplumdan uzaklaşıp kendine bir sayfiye mekanındaki huzur dolu alanda kendi içine çekilmemiş bireyi yansıtmayan ve bunların üstüne hala Peyami Safa’nın riyaziyet eğitimiyle adam olacak toplum düşünü roman dışındaki haliyle vasıflayan, ya da şiirlerde akan nice toplum manzaraları,(misal, kurtuluş savaşı destanı gibi toplumsal direniş tarihini hatırlatan, ya da Atilla İlhan’ın “cinayet saati” şiirindeki gibi toplumsal suçları dile pelesenk kılan, diğer yandan Orhan Veli Kanık”‘ın “Açsam rüzgarında” şiirindeki gibi toplumsal melankoliyi vurgulayan ya da Cemil Meriç gibi adalet ve hürriyet sunağından toplumu çıkartmayan ve bir ton yabancı edebiyatçının buhranın içselliğinden dem buran Kafka’sından, olumsuzlanma cesaretinden dem vuran Albert Camus‘una kadar nice edebiyatçı varken bir de toplumdaki edebiyata yan gözle bakılan köhne bakış açılarında eriyen yine aynı yazarlar ve aynı sefil evler ve değersizliğe kına yakınan ölümler… Bu yüzden tüketim toplumunun da yansıtıldığı bir keşmekeşlik içinde, asla edebiyattaki toplumla, toplumdaki edebiyatın muadil bir tanımını bulamayacağım gibi geliyor…

Walter Benjamin- Reklam Estetiği Cerrahı

İşin Piri No Responses »

Mar 222009

benjamin

Reklamı, hayal vaatlerinin kendi endüstrisine bir vergi gibi dayattığı kurnazlık olarak farzeden, esin kaynaklarından biri “Alois Riegl”, “1900’lerin başında Berlin’de çocukluk” kitabında: ” bir şehirde yolunu bulamamak pek bir şey ifade etmez. bir şehirde, ormanda kaybolur gibi kaybolmak ise eğitim ister.” diyerek istemsiz yanılgılara, alegorilere, zamana dair görüşleri sunan, estetik kuramcısı olarak ise “estetik teorisi” kitabında, Rainer Warning’in alımlama estetiğindeki gibi Theodor Adorno”nun topluma ve sanata olan bakışını merkeze koyan analojileri bize sunup, şiiri okuyucudan, resmi seyirciden, senfoniyi de dinleyiciden, ne meydana geldiğini ne de onlar için üretildiğini anlatmak gerekmediğini, sanatı onu alımlayan suje çevresinde görüp, bundan uzaklaşıldığı takdirde oluşabilecek klasik estetik sorunlarının üzerine giderek, eşsizliğin güzeliğine olan sadakatiyle bilinen alman toplum, sanat, edebiyat, yaşam, felsefe, estetik ve kabul buyurursanız görsel iletişim ve tasarım, reklam etiği cerrahı…

Rumi sanatı

Kavramlar, Sanat No Responses »

Mar 212009

Bir Rumi motif örneği:Çift başlı kartal

Anadolu Selçukluları tarafından çini, kitap, ahşap, kumaş alanları üzerine uygulandığı için “Anadolu” anlamına gelen, Rumi olarak adlandırılan, diğer adı “selçuki” olan, geometrik formlar, mitolojik öğeler ve hayvanlar, simetrik biçimler kullanan, Osmanlı’nın son zamanlarında batı mimarisinin ve süsleme sanatının modernleşme(!) mantığı altında kullanım sıklığı ciddi şekilde azalmış bir türk süsleme sanatı türü. Detaylı bilgi için tıklayın.

rumisanati1 rumisanati2

Pixar Animasyonları

Animasyon No Responses »

Mar 202009

Hayatımıza renk katan ve her daim bir şekilde gülümsetmeyi başaran animasyon dalında Oscar doygunu Pixar’ın bir yandan Mayıs 2009’da gösterime girecek “Up” adlı yeni animasyon filminin trailer’ını haber verirken, başka ne vardı deyip, kısa film animasyonlarını benim gibi tek bir seferde izlemek isteyenlere:

Diğer kısa filmleri için:

Bunny Animation

Animasyon No Responses »

Mar 202009

Nefis detaylarla dolu Micheal Sormann’ın yönettiği bir kısa film animasyon seyretmek istiyorsanız buyrun:

William James – Münzevi Bilinç Eleştirmeni

İşin Piri No Responses »

Mar 202009

james1 İkna edici iletişim yollarını araştıranlara kitaplarını tavsiye edeceğim, reklamcıların pek sevdiği, Alman idealizmini yıkan- ne ironiktir ki alman idealizminin bilimsel ve savaş alanındaki hipnoz gibi ırkçı ve faşist politikalarına uyan deneyler yapan ve bu konudaki savunuculara yollar açan-, Amerikan psikolojisinin babası sayılan, yaratıcılığın mental hastalıklarla olan ilişkisiyle ilgili düşünceleri ve sıradışı bilinç algısı ile budist meditasyon deneyleriyle ün pekiştiren, fonksiyonalist ekolün de kurucularından olan, Friederich Bergson, Henri Schiller’ın desteklediği, Bertrand Russell’ın düşüncelerine çok önem verdiği, gerçeğin pratik faydanın ta kendisi olduğunu söyleyen, fizyoloji ve tıp eğitimi yetkin nitelikte psikolog, filozof.

Bilincin varlıksal nedenini, kendisinden üstün tutarak bilinç konusunda keskin tavrıyla davranışçıların karşısına çıkmıştır ve bilinci yok sayar. Ona göre rasyonel bilinç olarak adlandırdığımız normal uyanık bilincimiz, bilincin ancak özel bir biçimidir ve birbirinden tamamen farklı potansiyel bilinç biçimleri vardır. Pragmatizmden hareketle ruhçuluğu kendine yol olarak seçen ve bunun sebebini materyalizmin hayal kırıklığı yaratan sonuçları olduğuna dayandıran James, pragmatizmin kendisine hiç heyecan vermediğini de söyler ve heyecanın hayatın anlamı olduğunu her fırsatta vurgular. Ayrıca “bir çok insan önyargılarını yeniden düzenlemeyi düşünmek sanır.” sözü ünlüdür. Ona göre “insanın dünyadaki durumu, kedinin kitaplıktaki durumu gibidir; görür ve duyar ama hiç bir şey anlayamaz.”

İstanbullu Hürriyet Emlak’ta en çok hangi semtlerde ilan arıyor?

Online İlan Sektörü 1 Response »

Mar 192009

600.000’in üzerinde ilanıyla Türkiye’nin en çok emlak ilanı çeşitliliğine sahip lider emlak portalı Hürriyet Emlak sitesini her ay 1 milyon kişi ziyaret ediyor. İlan arayan kullanıcılar, ayda 4 milyon ilan arama yapıyor ve toplamda 18 milyon ilan gösterilerek ilgilisiyle buluşmuş oluyor ve kullanıcılar her bir ilanı incelemek için ortalama 40 saniye harcıyor. Bunun sonucunda arz edilen ilanlar itinayla analiz edilip, şimdiden son 3 senenin verileriyle Emlak Yatırım Sektörüne yeni bir soluk ve bakış açısı getiren Hürriyet Emlak Endeksi oluşurken, diğer yandan “Aranan ilanlar hangi coğrafi bölgede yoğunlaşıyor?” sorusuna cevap bulmak için site aramalarındaki istatistiki veriler dikkate alınıyor.

Bu veriler çerçevesinde; 15 Ekim 2008- 15 Mart 2009 tarihleri arasında kullanıcılar, hurriyetemlak.com’da kiralık/satılık konut, satılık/kiralık işyeri ve satılık turistik işletme kategorilerini seçerek yaptığı aramalarda en çok hangi bölgede ilan aradığını sadece İstanbul’un semtleri özelinde paylaşayayım istedim. Aşağıdaki tablolalardan talep yoğunluğu oluşan kategorisine göre ilk 10 semti görebilir ve konuyla ilgili Hürriyet Emlak Yaşam haberlerinde yer verilen “Ev almak isteyenlerin son gözdesi: Ataşehir” başlıklı haber yorumuna buradan ulaşabilirsiniz.

Newcomb Paradoksu

Kavramlar, Matematik No Responses »

Mar 192009

matrix

Minority Report ve The Matrix Trilogy’ de senaryonun mantıklı ilerlemesindeki ana alterlerden birisi olan kahinlere karşı, inanca dayalı sorgulamalarımızın altında yatan felsefe ve matematik konusudur. Fizikçi William Newcomb’un ortaya attığı bu paradoksa göre; kehanetlerine çok güvendiğiniz bir varlık (kısaca kahin diyelim) size bir oyun önerir. Önünüze iki kutu koyar. kutuların ilki şeffaftır ve içinde bir altın vardır. Diğer kutunun içini göremezsiniz ama içinde ya bir kese altın vardır ya da hiçbirşey yoktur. Size önerilen seçenekler şunlardır:

– ya şeffaf olmayan kutuyu alacaksınız

– ya da iki kutuyu birden alacaksınız

Fakat kahin, eğer sizin şeffaf kutuyu almadan ikinci kutuyu alacağınızı tahmin ettiyse, o kutuya bir kese altını koyacak ama her iki kutuyu alacağınızı kestirebilirse, bir kese altını ikinci kutuya koymayacaktır. Siz seçiminizi, kahinin kehanetine göre kutuları ayarladıktan sonra yapacaksınız. kutuların tamamı mı bir tanesi mi? Özetle mevzusu bu olan paradoksta felsefecilerin iddiası; kahin yerine, çok uzun zamandır sizi tanıyan bir arkadaşınızı- sevgilini koy, bak bakalım durum değişecek mi? sorusuna karşılık verilen cevabın, değişeceği yönünde olma iddiasıdır.

Bir yandan oyun teorisinin de konusu olan bu paradoks, reklam vaatlerini verirken, direk pazarlamada, ekonomide, şeyh, üfürükçü, kırıkçı çıkıkçı, reiki, ilaç, tavsiyeleri, the secret argümanları, yöneticilerin geleceğe dair motivasyon vaatleri gibi bir çok ikili ilişkideki ikna gerektiren durumlarda, farkında olmadan yaptıkları iletişim türünün örtülü gerçeğini yansıtan paradokstur da aynı zamanda.

Ölmez Ağacın Peşinde – Artun Ünsal

Kitap İncelemelerim No Responses »

Mar 192009

olmez-agacin-pesinde Artun Ünsal’ın, zeytinyağı ve zeytinyağı kültürü hakkında, mitolojik, dini, resmi, gayrı resmi tarihine girip, bir zeytini toplamak için gereken – örneğin dalla onu vurmak zeytinyağının kalitesini düşürür, elle toplamak lazım gibi- tiyoları verdiği, diğer yandan Türkiye’de zeytin yetiştiriciliğinin , zeytinyağı firmalarının tarihini de aktaran, edebiyatta zeytin ağacının, zeytinin, zeytinyağının örneklerini verip, içine de didaktik de görünebilecek fotoğraflar ve resimler koyduğu harika kitabıdır.

Older Entries Newer Entries

Aralık 2024
P	S	Ç	P	C	C	P
« Tem
						1
2	3	4	5	6	7	8
9	10	11	12	13	14	15
16	17	18	19	20	21	22
23	24	25	26	27	28	29
30	31